KAYIT DIŞI İSTİHDAM KONUSUNDA BİLGİLENDİRME

SAYIN ÜYEMİZ
                                                                                                11.12.2019

İlgi: Tekirdağ Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü'nün 10.12.2019 tarihli e-postası
İlgide kayıtlı e-postada, kayıt dışı istihdam ülkemizin en önemli sorunları arasında yer almakta olup Kurum olarak kayıt dışı istihdamla mücadele kapsamında uyguladığımız temel politika başlıklarından biri sosyal güvenlik konularında yapılan rehberlik ve bilgilendirme çalışmalarıdır. 2019 yılı içerisinde ise; Yeni Ekonomi Programı (2019-2021), 2019 yılı Cumhurbaşkanlığı Programı, Ulusal İstihdam Stratejisi (2017-2019) ve Kurumumuz 2019 yılı Merkez Eylem Planında sosyal güvenlik bilincini artırmaya ve kayıt dışı istihdamı önlemeye yönelik birçok faaliyete yer verilmiş, bu itibarla 2019 yılı içerisinde yapılacak rehberlik faaliyetlerinin ayrıntılı olarak yer aldığı “2019 yılı Bilgilendirme ve Rehberlik Programı” hazırlanmıştır.        

Söz konusu Program ile çeşitli dönemlerde belirlenen işyerleri, sendikalar, ilgili diğer STK’lar, basın-yayın kuruluşlarının rehberlik amacıyla ziyaret edilerek toplumun farklı kesimlerinin sigortalı çalışmanın önemi, sosyal güvenlik hak ve yükümlülükleri konularında bilgilendirilmelerinin sağlanması amaçlanmaktadır çünkü Kayıt dışı istihdama neden olan en önemli etken, çalışanların ve işverenlerin sosyal güvenlik mevzuatından kaynaklanan hak ve yükümlülüklerini yeterince bilmemeleri ve sosyal güvenliğin önemi konusunda yeterli bilinç seviyesine sahip olmamalarıdır.

Kayıt dışı çalışma hem çalışana hem işverene hem de kamuya ciddi zararları mevcut olan bir sorundur. Şöyle ki; Çalışanlar açısından emeklilik hakkı, malullük aylığı, ölüm aylığı, işsizlik sigortası hakkı, her türlü sağlık ve izin hakları, ücret ve kıdem tazminatı hakkı gibi haklardan yoksun kalınmasına; yapılan denetimler sonucu onları sigortasız çalıştıran işverenler açısından ise idari para cezaları, yararlanılan teşviklerin, hibe, kredi, vergi indirimi gibi avantajlarının durdurulması, iş kazası durumunda ağır idari ve mali yükümlülükler ile karşılaşma, ölçek ekonomilerinden yararlanılamadığından büyüyememe, işyerinde verimliliğin ve motivasyonun azalmasına neden olmakta, iki kesime verdiği zararların yanı sıra kamuda ise vergi/prim kaybı, emekli/çalışan dengesinin bozulması, primsiz ödemelerin artması, gelir dağılımının bozulması, ekonomide kurumsallaşmanın azalması gibi zararlara yol açmaktadır.

Yukarıda saydığımız zararlardan korunma adına çalışan vatandaşlarımız işe başlamalarının ardından e-devlet üzerinden kimlik numaraları ile sorgulama yaparak, “ALO 170” Çalışma ve Sosyal Güvenlik İletişim Merkezini arayarak, Telefonun kısa mesaj bölümüne P boşluk TC Kimlik Numarası boşluk Aile Sıra Numarası yazıp 5502’ye bütün operatörlerden kısa mesaj göndererek, il ve ilçelerde bulunan tüm sosyal güvenlik il müdürlüğü veya sosyal güvenlik merkezine başvurarak sigorta başlangıçlarının yapılıp yapılmadığını kontrol edebilir, şayet sigorta başlangıçları yapılmamış ise yine ALO 170 iletişim merkezi, sosyal güvenlik il müdürlüğü veya sosyal güvenlik merkezi ve CİMER yani Cumhurbaşkanlığı İletişim Merkezi üzerinden şikayette bulunabilirler.

İşverenlerin ise istihdam ettikleri kişilerin sigorta başlangıçlarını yapmaları veya yapılıp yapılmadığını kontrol etmeleri 5 Puanlık Prim İndirimi, Sigorta Primi Teşviki, Bölgesel Gelişmişlik Düzeyine Göre Artı 6 Puanlık Sigorta Prim İndirimi, Yurt Dışına Götüren/Gönderilen Sigortalılar İçin Uygulanan Teşvik, Mesleki Belgesi Olanların, Kadın Ya Da Gençlerin İstihdamında Uygulanacak Teşvik, İşbaşı Eğitim Programını Tamamlayan Sigortalıların İstihdamı Halinde Uygulanan Teşvik, İşsizlik Ödeneği alanların İstihdamı Halinde Teşvik, Engelli İstihdamının Teşviki, Araştırma, Geliştirme ve Tasarım Faaliyetlerinde Uygulanan Teşvik, Kültür Yatırımlarını ve Girişimlerine Uygulanan Teşvik, ilave istihdam desteği, Sosyal Hizmetlerden Yararlanan Çocukların İstihdamı Halinde Uygulanan Teşvik, Genç Girişimci Desteği, 4/1-(b) Kapsamındaki Sigortalılara Yönelik 5 Puanlık İndirim, Sayılı Kanunun Geçici 78 inci Maddesi Uyarınca Asgari Ücret Desteği, 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanununun Ek 4 üncü Maddesi Kapsamında Sağlanan İşsizlik Sigortası Primi Teşviki, 10’dan Az Çalışanı Bulunan Çok Tehlikeli ve Tehlikeli sınıfta Yer Alan İşyerlerinin İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetlerinin Desteklenmesi gibi sağlanan imkânlardan yararlanma adına çok önemlidir.

Kayıt dışı istihdamın önlenmesinin yanı sıra söz konusu Rehberlik ve Bilgilendirme programı kapsamında gerçekleştirilen faaliyetler ile üzerinde durduğumuz bir diğer konu ise “sahte sigortalılık” ve “sahte işyeri” sorunudur. Şöyle ki; Bir işyerinde fiilen çalışmadığı halde sigortalı olarak bildirilen kişiler “sahte sigortalı”, Gerçekte herhangi bir şekilde mal veya hizmet üretilmemekle birlikte, bazı kişileri sigortalı olarak göstermek için kurulmuş paravan İşyerleri “sahte işyeri” olarak değerlendirilmektedir. 

Sahte sigortalı olduğu tespit edilen kişilerin hizmetleri iptal edilmekte, bu kişiler için ödenen primler iade edilmemekte ve SGK tarafından bu sigortalılar için yapılan sağlık harcamaları, ödenekler, gelirler ve aylıklar gibi harcamalar faiziyle birlikte geri alınmakta iken sahte işyeri olduğu belirlenen işyerlerinin ise yaptığı tüm bildirimler iptal edilmekte buradan sigortalı gösterilenlerinde tıpkı sahte sigortalılarda olduğu gibi hizmetleri iptal edilmekte, adlarına yatan primler iade edilmemekte ve SGK tarafından bu sigortalılar için yapılan sağlık harcamaları, ödenekler, gelirler ve aylıklar gibi harcamalar faiziyle birlikte geri alınabileceği belirtilmiştir.
Bilgilerinize sunarız,
Saygılarımızla
İbrahim KARAĞÖZ
Genel Sekreter